องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษ เพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน)

เมืองเดียวครบรส กับเส้นทางท่องเที่ยวอาหารพื้นถิ่น ของกินนครชุม จ.กำแพงเพชร

          ลัดเลาะเส้นทางท่องเที่ยวเชิงอาหารชุมชนนครชุม จังหวัดกำแพงเพชร สัมผัสบรรยากาศวันวานเคล้ากลิ่นอายประวัติศาสตร์ สะท้อนวัฒนธรรมและประเพณีน่าสนใจมากมาย

          นครชุม จังหวัดกำแพงเพชร เมืองเล็ก ๆ ที่ตั้งอยู่ท่ามกลางการโอบล้อมของขุนเขาทั้งสี่ด้าน ครอบคลุมหมู่บ้านทั้งหมด 8 แห่ง ที่แห่งนี้ชาวบ้านยังคงใช้ชีวิตอย่างเรียบง่าย ประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก อาศัยท้องทุ่งร่องเขาเป็นอู่ข้าวอู่น้ำ เลี้ยงดูกันมาจากรุ่นหนึ่งสู่รุ่นหนึ่ง จากเดิมที่เราอาจหลงคิดไปว่านครชุมเป็นเมืองนอกสายตา แต่นั่นก็มิอาจบดบังความน่าสนใจของสถานที่ท่องเที่ยว ผู้คน อาหาร ตลอดจนประเพณีและวัฒนธรรม ดึงดูดให้เราอยากเข้าไปสัมผัส ให้ประจักษ์ด้วยตัวเองสักครั้ง ถึงตอนนั้นค่อยตัดสินใจอีกครั้งว่า...นครชุมเป็นดั่งที่เราคิดไว้หรือไม่ประการใด

เมืองนครชุม ชุมชนประวัติศาสตร์ที่มีลมหายใจ

          นครชุม เป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์ ครั้งหนึ่งที่นี่จึงถูกใช้เป็นแหล่งสะสมเสบียงอาหารและกำลังไพร่พล เพื่อปกป้องข้าศึกคราวที่พ่อขุนบางกลางหาว เจ้าเมืองบางยาง (นครไทย) ต้องออกไปรบตีเอาเมืองสุโขทัยและศรีสัชนาลัยคืนจากขอมสบาดโขลญลำพง โดยมีการขุดค้นแหล่งโบราณคดีนครชุม ซึ่งพบว่ามีค่ายทหารโบราณ เครื่องถ้วยต่าง ๆ ตลอดจนอาวุธโบราณศิลปะสมัยสุโขทัย ประกอบกับเป็นเมืองที่ปิดล้อมด้วยขุนเขา จึงพากันเรียกเมืองเล็ก ๆ นี้ว่า "นครซุ่ม" ก่อนจะเพี้ยนมาเป็น "นครชุม" ในที่สุด บ้างก็ว่านครชุมมีที่มาจากคำว่า "เมืองคนชุม" เพราะช่วงราวปี พ.ศ. 1736-1738 มีผู้คนจำนวนมากอพยพลงมาจากทางเหนือ สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นชาวลาวที่ต้องการแสวงหาที่ทำกิน และเมื่อค้นสถานที่แห่งนี้เข้าจึงลงหลักปักฐาน โดยมีผู้นำชุมชนสองคนพี่น้อง "ขุนกังหาว" และ "ขุนหาญห้าว" สร้างบ้านแปงเมืองพร้อมกับสถาปนาตัวเองขึ้นเป็นเจ้าเมือง และเปลี่ยนชื่อ "เมืองคนชุม" เป็น "นครชุม" ซึ่งเรียกกันมาจนปัจจุบัน

เส้นทางท่องเที่ยวชุมชนนครชุม

          ในพื้นที่นครชุมมีสถานที่สำคัญต่าง ๆ มากมาย  ไม่ว่าจะเป็นอุทยานประวัติศาสตร์ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกโลก ธรรมชาติที่คงความอุดมสมบูรณ์ อีกทั้งยังเป็นหนึ่งในพื้นที่พัฒนาการท่องเที่ยว โดยมีสำนักท่องเที่ยวโดยชุมชน (สทช.) หน่วยงานที่ทำหน้าที่ร่วมกับพื้นที่พิเศษ เพื่อการพัฒนาศักยภาพชุมชนและเตรียมความพร้อมการบริหารจัดการการท่องเที่ยวในชุมชนของตนเอง และมีองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท. เป็นตัวกลาง เพื่อประสาน ส่งเสริม และสนับสนุน จนเกิดเป็นเส้นทางท่องเที่ยวที่พร้อมให้นักท่องเที่ยวเข้ามาสัมผัส ไม่ว่าจะเป็น

          - ชมตลาดย้อนยุคนครชุม ตลาดย่านบ้านไม้ การเดินเที่ยวตลาดย้อนยุคนครชุมเป็นหนึ่งกิจกรรมที่น่าสนใจ เพราะจะได้เก็บเกี่ยวบรรยากาศความคลาสสิก ตลอดจนวิถีชีวิตผู้คนที่สานต่อประกอบเรื่องราวผ่านบทสนทนาอย่างเรียบง่าย พ่อค้าแม่ค้าจะแต่งกายด้วยชุดไทย ยืนประจำตำแหน่งพร้อมรอยยิ้ม เชิญชวนให้เราเข้าไปถามไถ่ โดยเฉพาะของกินโบราณ เช่น แกงขี้เหล็กสูตรนครชุมที่ใส่หนังหมู, แกงบอน, ขนมรังผึ้ง ขนมดอกดิน และไอศกรีมโบราณ เป็นต้น แต่ละร้านต่างงัดเอากลเม็ดเคล็ด (ไม่) ลับ มาปรุงรสความอร่อย

ภาพจาก NikomMaelao Production / Shutterstock.com

          - บ้านห้าง ร.5 และคลองสวนหมาก ถัดจากตลาดย้อนยุคนครชุมมาไม่ไกล อาศัยเดินข้ามแม่น้ำไปสักหน่อย จะเจอเข้ากับบ้านพ่อค้าสมัยรัชกาลที่ 5 เรียกกันว่า "บ้านห้าง ร.5" หรือ "บ้านพะโป้" ซึ่งมีอายุเก่าแก่กว่าร้อยปี มีลักษณะเป็นอาคารไม้สองชั้น ยกพื้นสูง บริเวณหน้าบ้านมีลักษณะเป็นคลองสายยาวที่เรียกกันว่าคลองสวนหมาก ปัจจุบันบ้านมีสภาพที่ยังคงรูปแบบเป็นบ้านสมัยเก่าอยู่แต่ไม้ผุพังแล้ว จึงมีป้ายเขียนว่า "ห้ามขึ้นบนบ้าน" ซึ่งนักท่องเที่ยวควรปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด

          - วัดสว่างอารมณ์ ตั้งอยู่บริเวณปากคลองสวนหมาก งดงามด้วยศิลปะการสร้างแบบพม่าผสมไทย ภายในมีปูชนียสถานสำคัญ คือ "หลวงพ่ออุโมงค์" พระพุทธรูปสมัยเชียงแสน ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของจังหวัดกำแพงเพชร และเมื่อถึงวันเพ็ญ เดือน 4 ชาวจังหวัดกำแพงเพชรจะจัดงานประเพณีนมัสการปิดทองหลวงพ่ออุโมงค์เป็นประจำทุกปี

          - สักการะพระบรมธาตุนครชุม วัดพระบรมธาตุนครชุมนับเป็นโบราณสถานที่เป็นสัญลักษณ์ของเมืองนครชุม โดดเด่นด้วยศิลปะความงดงามของเจดีย์แบบพม่าสีทองทั้งองค์

          - วัดเจดีย์กลางทุ่ง เที่ยววัดโบราณที่น้อยคนจะรู้จักในเขตอรัญญิก ซึ่งเดิมชื่อวัดอะไรไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัด เห็นแต่เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ขนาดใหญ่ตั้งตระหง่านอยู่กลางทุ่งนา จึงเรียกขานกันว่าวัดเจดีย์กลางทุ่ง โดยสันนิษฐานว่าสร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 18-19 สมัยที่สุโขทัยเรืองอำนาจ

เส้นทางอาหารชุมชนนครชุม

          นอกจากนครชุมจะอุดมไปด้วยต้นทุนทรัพยากรธรรมชาติแล้ว ยังมีทุนทางวัฒนธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งอาหารพื้นถิ่น ซึ่งอัดแน่นด้วยภูมิปัญญาและองค์ความรู้ ตลอดจนการแปรรูปเกิดเป็นผลิตภัณฑ์ของดีประจำชุมชน เช่น

          - เมี่ยงลาว ขนมจีบแป้งสด ไส้กรอกถั่ว ขนมด้วงน้ำกะทิ ณ ตลาดย่านบ้านไม้ ย่านที่มีของกินพื้นถิ่นอร่อย ๆ และไม่ได้หากินจากไหนง่าย ๆ
 

          - บะหมี่สูตรลับอาแปะตึ๊ง 100 ปี ลิ้มลองความอร่อยสูตรก๋วยเตี๋ยวจากเมืองจีน ความอร่อยเด็ดอยู่ที่ความเหนียวนุ่มละมุนลิ้นของเส้น ซึ่งใช้ไข่แดงล้วนในการทำ เข้ากันดีกับน้ำซุปกระดูกหมู
 

          - เมี่ยงมะพร้าวคั่ว มาถึงเมนูของกินเล่น เกิดจากภูมิปัญญาท้องถิ่นเอาไว้ขบเคี้ยวเพลิน ๆ โดยเครื่องปรุงประกอบด้วย มะพร้าวหั่นเป็นชิ้น ๆ ตามแนวยาว ถั่วลิสง น้ำตาล กระเทียมปอกเปลือก และใบเมี่ยง นำส่วนผสมทั้งหมดใส่ลงในกระทะผัดจนเข้ากันก็เรียบร้อย

          - ขนมข้าวต้มไส้เค็ม หรือข้าวต้มไต้ ขนมที่ชาวนครชุมทำเป็นแทบทุกบ้าน ด้วยเพราะเป็นส่วนหนึ่งของประเพณี โดยการนำขนมข้าวต้มลงบาตรในวันสารทไทยของทุกปี

          - แกงพื้นเมืองต่าง ๆ ของกินประจำถิ่นของนครชุมยังไม่หมดเพียงเท่านี้ อีกหนึ่งประเภทของกินที่เด่นไม่แพ้กันเห็นจะเป็นแกงพื้นเมืองอย่างแกงฮินเล, แกงขี้เหล็ก,
แกงพันงู และแกงถั่วมะแฮะ เป็นต้น

ต้มกะทิปลาเกลือใบมะขามอ่อน

          ชุมชนนครชุม จังหวัดกำแพงเพชร อีกหนึ่งหมุดหมายปลายทาง พร้อมให้นักท่องเที่ยวที่สนใจเรียนรู้วิถีชีวิตและวัฒนธรรมที่มีความหลากหลายของชุมชน ร่วมเรียนรู้เส้นทางท่องเที่ยว และสูตรอาหารผ่านวัตถุดิบ เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของการทำความเข้าใจประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของชุมชนอย่างแท้จริง

ขอบคุณข้อมูลจาก
เว็บไซต์ nakhonchum.go.th
เว็บไซต์ kamphaengphet.mots.go.th
เว็บไซต์ nakhonchum.go.th
เว็บไซต์ data.go.th
เฟซบุ๊ก วัดสว่างอารมณ์ ต.นครชุม อ.เมืองกำแพงเพชร